share
O Río Sado nace a 230 metros de altitude, na Serra da Vigia, en Ourique, e percorre o Alentejo e Península de Setúbal, cunha extensión de cerca de 180 quilómetros ata desembocar no océano Atlántico preto de Setúbal. No seu percorrido pasa por Panóias, Alvalade e Alcácer do Sal, sendo a foz en fronte a Setúbal. De xusante de Alcácer do Sal até á foz desenvólvese un amplo estuario separado do océano pola Península de Troia. É dos poucos ríos portugueses que corre de sur para norte.
Grande parte do concello de Santiago do Cacém pertence á conca hidrográfica do Sado. Este atravesa a súa parte oriental nas freguesías de Alvalade e Ermidas, pasando un quilómetro ao nacente da vila de Alvalade, dirixíndose de sur para norte.
Recibe na marxe esquerda, 2 km ao xusante da referida vila un importante afluente, a Ribeira de Campilhas, que nace na Serra do Cercal do Alentejo, ao nordeste de Vila Nova de Milfontes.
Na marxe dereita, 5 km ao xusante de Alvalade, recibe a Ribeira do Roxo, que nace preto de Messejana e pasa ao norte de Aljustrel, ten caudal inferior á de Campilhas. Recibe aínda outro importante afluente, a Ribeira de São Domingos.
Ao longo das marxes do Río Sado e afluentes, nacen espontaneamente freixos, salgueiros e gran número de arbustos, e desde tempos lonxinquos que se fala nos ornamentais loendreiros das marxes do Roxo.
A zona de Alvalade, segundo algúns investigadores, terá sido escollida por grupos de seres humanos, durante varios períodos da Historia, por reunir condicións favorables para aquí se fixaren, como a proximidade do río (que posuía na época un caudal moi superior ao actual), solos areentos e férteis, auga doce e, na altura, moita floresta. A historia do territorio pode ser observada e comprobada no Museo de Arqueoloxía de Alvalade a través de numerosos achados arqueolóxicos, a través da paleontoloxía, pola observación de alguns fósiles na foz da Ribeira de Campilhas, onde esta entrega as súas augas ao Río Sado.
A Ponte Medieval de Alvalade localízase sobre o antigo leito da Ribeira de Campilhas, na freguesía de Alvalade, concello de Santiago do Cacém. Probablemente a súa orixe é romana, recibindo obras de vulto no século XVI.
Afluentes
Na marxe esquerda a Ribeira de Campilhas e a Ribeira de Corona.
Na marxe dereita a Ribeira do Roxo.
FLORA
Salgueiros (Salix sp, choupos (Populus) , loendro (Nerium oleander), taboas (Thypha domingensis); silva (Rubus ulmifolius); junco (Juncus effusus), junça (Cyperus esculentus); troviscos (Daphne gnidium); matos diversos.
FAUNA
Peixes – carpa (Cyprinus Carpio), barbo (Barbus barbus), boga-portuguesa (Chondrostoma lusitanicum), bordalo (Squalius alburnoides) aparece na primavera, perca-sol (Lepomis gibbosus), lúcio (Esox Lucius), peixe-gato ou siluro (Silurus glanis) , achigã (Micropterus salmoides) e abletes ou alburno (Alburnus alburnos), estas tres especies terán sido introducidas). Pardelha (Anaecypris hispânica); eiró ou enguia (Anguilla anguilla), e tainha (Mugilidae) – (soben o Río ata preto do Muíño da Gamita, ao nacente de Vale da Eira, na freguesía de Ermidas-Sado). Os efectos da marea fanse sentir até Santa Margarida do Sado. A subida das tainhas non será certamente allea a este feito).
Pesca
Pescábase con redes (tresmallo e galritos), con canas, liñas e anzós (este tipo de pesca aínda hoxe se practica).
Bivalvos
Berberecho do Sado (Cerastoderma edule) e ostra (Ostrea edulis).
Aves
Martín pescador ou pica-peixe (Alcedinidae), rouxinol dos canaveiras (Acrocephalus scirpaceus), águia de asa redonda (Buteo búteo), gavião (Accipiter nisus), peneireiro (Falco tinnunculus), patos-real (Anas platyrhynchos), melro (Turdus merula), abelharuco (Merops apiaster), flosa (Phylloscopus collybita) , papa-figos (Oriolus oriolus), galiña de auga (Gallinula chloropus), cegonha branca (Ciconia ciconia) cegonha preta (Ciconia nigra), corvo (Corvus), coruxa das torres (Tyto alba), coruxa do mato (Strix aluco)
Outros animais
Lontra (Lutra lutra), raposa (Vulpes vulpes), texugo (Meles meles), saca-rabos (Herpestes ichneumon), cobras de auga (Natrix maura e Natrix natrix), sardão (Lacerta lepida); salamandras de pintas amarelas ou salamandra de lume (salamandra, salamandra).
Outros animais comúns e que poden ser atopados son a Xineta (genetta genetta), Xabaril (Sus scrofa), Rouxinol-bravo (Cettia cetti), Chapim-azul (Cyanistes caeruleus), Melro (Turdus merula).
O lagostim do Louisiana (Procambarus clarkii) terá aquí sido introducido nos anos 80 do século pasado. É unha especie moi nociva para as comunidades de peixes e anfibios debido a alimentarse de girinos e peixes xuvenís
Cágado-mediterránico (Mauremys leprosa) – é o cágado máis común dos sistemas dulciaquícolas ao sur do Tajo.
Ourizo-Cacheiro (Erinaceus europaeus) – Mamífero de pequenas dimensións pertencente á orde insectívora e á familia Erinaceidae. É unha especie facilmente identificábel polo feito de ser o único mamífero da fauna portuguesa que presenta o corpo cuberto por pelos modificados en forma de espiños. As áreas do corpo que non presentan espiños teñen unha cor amarelo acastanhada.
Distribución: Todo o territorio nacional e maioría do continente europeo
Curiosidades: O ourizo-cacheiro é unha especie que ten un período de hibernación ao longo do inverno, para iso ten adaptacións a nivel interno. Esta especie presenta un régime alimentar omnívoro, sendo a súa dieta constituída maioritariamente por insectos como escaravellos, arañas e formigas. Tamén pódese alimentar de pequenos roedores e aves e de algunhas froitas e cogomelos
Musaraña-de-dentes-brancos (Crocidura russula) – Unha das especies de micromamíferos típicas de zonas de monte. As musarañas difiren dos restantes micromamíferos polo seu régime carnívoro (insectos) sendo que os seus dentes están adaptados para iso (moi afiados para furar as carapaças dos insectos). Como o nome indica esta especie distínguese dos outros musaranhos pola súa dentición ser branca na base. Posúe un nariz puntiagudo e ollos moi pequenos debido aos seus hábitos nocturnos, sendo o olfato o seu principal sentido de orientación.
Curiosidade: as crías acompañan as progenitoras a cazar seguindo-a en fila (cada unha agarrando na cola da próxima)
Saca-rabos (Herpestes Ichneumon) - Probablemente introducido na Península Ibérica polos árabes, o saca-rabos é o único mamífero da nosa fauna totalmente diurno. De porte medio, pelo castaño escuro e corpo alongado, é de fácil identificación a través da súa cola longa con pelos só na extremidade. Os saca-rabos forman grupos familiares, sendo común avistarse máis que un individuo.
Lontra Europea (Lutra Lutra) - as lontras evolucionaron no sentido de prosperaren en sistemas acuáticos. Deste modo posúen unha membrana interdigital entre os dedos para axudar á natación e unha pelaxe hidrofóbica. Forman grupos familiares, sendo normalmente avistadas a nadar en grupo.
Distribución: Todo o territorio nacional e maioría do continente europeo
Curiosidades: A lontra non ten predadores naturais coñecidos, constituíndo o tope da cadea alimentar.